1930-д оны сүүл үе. Монголын түүхийн бас нэгэн хар толбо түүхэнд цусан мөрөө татуулан үлдэхээс өмнө буриад зон олон нутаг орондоо амар амгалан, өнөр өтгөн амьдарцгааж, хөвчийн ой шугуйдаа гөрөөлж, эхнэр хүүхдүүд нь гэр орон, мал хуйгаа өөд нь татаж, идэр жавхаалаг эрчүүд нь тэрэг эдлэлээ урлан ид хавыг гайхуулж байсан цаг. Дотоодыг хамгаалах яамны төлөөлөгч, чекист Яндаг хэдийгээр эхнэртэй, тэр нь өнөө маргаашгүй төрөх гэж буй ч нутаг гол усандаа үзэсгэлэнт царай төрх, бие хаагаараа урдаа хэнийг ч гишгүүлэмгүй Цэвэлмаа басганг хүсэн мөрөөдөж, эргүүлэн тойрч янаглахыг хүсэн байж ядан, ямархан хүний мөсгүй, хар санаа бодолтой болох нь удахгүй амаржих гэж буй эхнэрээ төрөхдөө хүүхэдтэйгээ цуг эндчихээсэй гэсэн чивэлт бодолд автдагаас нь харагдана. Хотын яам тамгын залуухан том дарга Сонров тэдний нутгаар айлчлахдаа Дамдин баавайн сор болсон охин Цэвэлмаад сэтгэл алдран, басган ч халх залууд өөрийн эрхгүй татагдаж, залуухан хос нэг гэрт орон, халуун хөнжлийг дулаацуулж, янаг амрагууд болон жаргах нь төдхөн сарын настай амьдрал байсныг даанчиг хэн хэн нь мэдсэнгүй, гэнэн итгэмтгий зандаа хөтлөгдөн хэнд ч хар буруу саналгүй, учирч ирэх аюулын тухай огтхон ч сэрэмж авсангүй байтал бусдын эхнэрийг харамлан тачаадсан сэтгэлдээ автаж, хүн алж гараа цустсан хүн чоно Яндагийн асаасан түймрийн эх Монголын зүүн хязгаараас баруун тийшээ довтолгохдоо замдаа тааралдсан бүгдийг хар шар, хөгшин залуу, баян ядуу, эр эмээр үл ялган толгойг нь залгихыг хэн мэдлээ. Буриад зоны тэр үеийн аж амьдрал, баяр цэнгээн, уй гашуу, элэг эмтрэм түүхийг уншиж байхад хамрын самсаа шархиран, халуун цуст хүний хувьд сэтгэл дотроо гаслан бачуурч байсныг нуугаад яахав. Ийм зохиолыг тэр л үед амьдарч, хэлмэгдүүлэлтийн хар салхинд аавыгаа алдаж байсан арав гаруйхан настай жаахан хүү, хожмоо Монголын агуу зохиолчдын нэг болох учиртай С.Эрдэнэ гуайгаас өөр хэн бичих билээ. Зохиолын төгсгөлд харин Цэвэлмаа болон мэргэн жаалын хувь заяа хэрхсэн бол гэж хэсэг бодлогошров.
No comments:
Post a Comment